Fuzje i przejęcia a efektywność oraz kreowanie wartości dla akcjonariuszy na przykładzie polskiego sektora bankowego.
Praca magisterska nagrodzona w XX Konkursie Prac Magisterskich im. Lucjana Hofmana
słowa kluczowe: fuzje, przejęcia, konsolidacja, bankowość, giełda, inwestowanie, akcje, akcjonariusze
Polski sektor bankowy od początku lat 90. XX wieku cechuje wyraźnie widoczny trend konsolidacyjny. Banki decydują się na fuzje i przejęcia, ponieważ jako metoda strategii rozwoju zewnętrznego jest to sposób na szybkie zwiększenie udziałów w rynku. W niniejszej pracy jako cel postawiono dokonanie analizy efektywności spółek z sektora bankowego, które uczestniczyły w transakcjach fuzji i przejęć oraz zbadanie wpływu tych transakcji na kreowanie wartości dla akcjonariuszy.
W pracy omówiono specyfikę i uwarunkowania prawne transakcji konsolidacyjnych w polskim sektorze bankowym. Przeprowadzono analizę efektywności finansowej polskich banków aktywnie uczestniczących w transakcjach fuzji i przejęć z wykorzystaniem wskaźników rentowności. Zbadano również wpływ fuzji i przejęć na zmiany poziomu koncentracji i konkurencyjności polskich banków. Najbardziej istotna dla wyników badania część pracy zawiera analizę zmian cen akcji banków w krótkim, jak i długim okresie od pojawienia się informacji o fuzji lub przejęciu bądź od zawarcia samej transakcji. Zbadanie kształtowania się kursu akcji w okresach przeprowadzania transakcji konsolidacyjnych pozwoliło wyciągnąć wnioski dotyczące inwestycji w akcje i wpływu tych transakcji na tworzenie wartości dla akcjonariuszy.
W badaniu uwzględnione zostały polskie banki, które od roku 1989 uczestniczyły w transakcjach połączeniowych i które na początku 2015 roku były notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. W badaniu wykorzystano m.in. miernik skumulowanej stopy zwrotu CAR, którym zbadano zachowywanie się stopy zwrotu w okresie od -30 do + 30 dni od pojawienia się informacji o fuzji bądź przejęciu.
Przeprowadzane badanie efektywności wykazało, że banki, które były aktywne w obszarze fuzji i przejęć osiągały lepsze wyniki wskaźników w obszarach rentowności aktywów, rentowności kapitału własnego, rentowności sprzedaży i marży zysku niż banki, które w tych transakcjach nie uczestniczyły. Dowodem pozytywnego wpływu fuzji i przejęć na banki jest również fakt, że trzy spośród największych banków w Polsce, to banki, które były najbardziej aktywne w zakresie transakcji konsolidacyjnych.
Badanie wpływu fuzji i przejęć na zmiany cen akcji, a tym samym na kreowanie wartości dla akcjonariuszy dowiodło, że w długim okresie średnie zmiany cen akcji banków przeprowadzających transakcje fuzji lub przejęć były wyższe niż średnie zmiany cen akcji spółek z sektora w tym samym okresie. Natomiast badanie zmian cen akcji w krótkim okresie, tj. do jednego roku nie potwierdziło pozytywnego wpływu fuzji na zmiany cen akcji. Wiąże się to z kosztami, jakie banki ponoszą w związku z przeprowadzeniem transakcji oraz z później wdrażanymi procesami restrukturyzacyjnymi. Największe koszty fuzji i przejęć pojawiają się w okresie do jednego roku po dokonaniu transakcji.
Jak potwierdziło badanie nadzwyczajnej stopy zwrotu, informacje o zamiarze fuzji lub przejęcia istotnie wpływają na reakcje inwestorów. W badanej próbie w większości analizowanych przypadków średnia stopa zwrotu była dodatnia w okresie do 30 dni po pojawieniu się informacji o zamiarze połączenia lub przejęcia. Dodatkowo nastąpiło znaczne dodatnie odchylenie stopy zwrotu w stosunku do średnich stóp zwrotu dla spółek z sektora występujących w tym samym okresie. Wzrost popytu na akcje w okresie następującym po ogłoszeniu informacji o fuzji bądź przejęciu dowodzi założeniu, że inwestorzy oczekują pozytywnych efektów tych transakcji i zwiększeniu zysków w przyszłości.
Analiza fuzji i przejęć w polskim sektorze bankowym dowiodła, że transakcje te są istotnymi czynnikami w sferze efektywności banków. Banki stosujące tą strategię rozwoju przedsiębiorstwa uzyskują szybki dostęp do szerszej grupy klientów bez budowania nowej bazy oddziałów, zwiększają zakres oferowanych usług oraz sprzedaż. Dzięki temu osiągają dużo lepsze wyniki, niż banki, które takich transakcji nie przeprowadzają. Fuzje i przejęcia są dobrą drogą rozwoju banku oraz w perspektywie długookresowej mogą być istotnym czynnikiem dla akcjonariuszy do podjęcia decyzji o inwestycji w akcje danej spółki.
Patrycja Miotk
Uniwersytet Gdański, Wydział Ekonomiczny
abstrakt pracy magisterskiej napisanej pod kierunkiem dr Sławomira Antkiewicza