Aktualności

Praca dyplomowa wyróżniona w XXVIII Konkursie Prac Magisterskich im. Lucjana Hofmana

Najważniejszym aktem prawnym definiującym działalność gospodarstw leśnych w Polsce jest Ustawa o lasach z dnia 28.09.1991 r., zgodnie z którą gospodarkę leśną prowadzi się z zachowaniem powszechnej ochrony lasów, trwałości utrzymania lasów, powiększania ich zasobów oraz zachowania ciągłości i zrównoważonego wykorzystania wszystkich funkcji lasów. Trwale zrównoważony sposób prowadzenia gospodarki leśnej jest kluczowy dla utrzymania witalności i zdolności ekosystemu leśnego do pełnienia istotnych funkcji ochronnych, gospodarczych i społecznych dla obecnych i przyszłych pokoleń. Strumienie świadczeń, które ludzkość uzyskuje z tych ekosystemów noszą miano usług ekosystemowych, które można określić jako stany i procesy, przez które naturalne ekosystemy, wraz z będącymi ich częścią organizmami żywymi, podtrzymują i wypełniają ludzkie procesy życia.
Zdecydowanie największym gospodarstwem leśnym w Polsce jest Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe, w którego zarządzie jest ponad 76% polskich lasów. PGL LP w zarządzaniu finansowym, monitorowaniu efektów gospodarczych i rejestrowaniu operacji związanych z gospodarowaniem zasobami leśnymi posługuje się narzędziami rachunkowości finansowej, która w założeniu ma zapewniać dostęp zainteresowanym podmiotom do wiarygodnych informacji wypływających ze sprawozdań finansowych – efektu prac ewidencyjnych i kalkulacyjnych. Należy jednak zauważyć, że system rachunkowości finansowej, prowadzony w PGL LP, dostarcza informacji jedynie w trybie „ex post”. Przydatne są one do realizacji obowiązku sprawozdawczego, funkcji kontrolnej i planistycznej, jednak są niewystarczające do realizacji długookresowego zarządzania. System rachunkowości finansowej PGL LP dostarcza informacji związanych głównie z realizacją funkcji gospodarczej, podczas gdy w związku z zmianą oczekiwań społeczeństwa wobec realizacji wielofunkcyjnego charakteru lasu, odbiorcy oczekują także informacji na temat pozostałych funkcji: ochronnej i społecznej. Można więc stwierdzić, że dotychczas stosowane narzędzia rachunkowości finansowej są niewystarczające dla zaspokojenia potrzeb informacyjnych, związanych z realizacją trwale zrównoważonego rozwoju lasów. W ostatnich dziesięcioleciach obserwuje się znaczącą zmianę w odbieraniu przez społeczeństwa wielofunkcyjnego charakteru lasu – zmiana hierarchii ważności funkcji lasu polega na większym zainteresowaniu funkcjami pozaprodukcyjnymi lasu niż funkcją produkcyjną.
Szans na zaspokojenie zapotrzebowania interesariuszy na informacje związane z spełnianiem funkcji pozaprodukcyjnych upatruje się w wprowadzeniu do systemu rachunkowości PGL LP narzędzi rachunkowości zarządczej. Znane już rozwiązania powinny zostać poddane dogłębnemu procesowi implementacji, który uwzględni specyfikę gospodarki leśnej. Alternatywnym rozwiązaniem jest opracowanie od podstaw nowych rozwiązań.
Istotnym problemem rachunkowości PGL LP jest również brak podejmowania prób rozpoznawania i analizy kosztów alternatywnych ponoszonych przez gospodarkę leśną na rzecz realizacji funkcji pozaprodukcyjnych lasów. Ograniczenie realizacji funkcji produkcyjnej z jednoczesnym utrzymaniem stałego dostępu społeczeństw do funkcji pozaprodukcyjnych wpływa na zdolność gospodarstw leśnych do samofinansowania się oraz możliwość finansowania dóbr funkcji pozaprodukcyjnych w przyszłości.
Prawidłowe rozpoznanie usług ekosystemów leśnych oraz dostrzeżenie wielofunkcyjności lasów może przyczynić się do opracowania bardziej zrównoważonych i korzystnych dla społeczeństwa i środowiska strategii zarządzania lasami. Słuszne jest stwierdzenie, że w perspektywie średnio i długookresowej nawet to, co obecnie nie ma ceny może mieć ogromne znaczenie.

Monika Konefka

Katedra Rachunkowości, Wydział Zarządzania, Uniwersytet Gdański

Abstrakt pracy magisterskiej napisanej pod kierunkiem dr Moniki Mazurowskiej