Wpływ MSSF 9 na sprawozdawczość finansową banków w Polsce

Praca magisterska nagrodzona w XXIII Konkursie Prac Magisterskich im. Lucjana Hofmana

Aktywa finansowe i ich wycena są jednym z najważniejszych elementów sprawozdawczości dla przedsiębiorstw, w szczególności instytucji finansowych. Bardzo często zasady ich wyceny determinują wynik finansowy generowany przez jednostki gospodarcze i tym samym przesądzają o zainteresowaniu nimi inwestorów. Dlatego też konieczne było opracowanie metodologii wyceny aktywów finansowych, aby w jak najlepszy sposób odzwierciedlały one faktyczną wartość elementów majątku posiadanych przez przedsiębiorstwa. Sposób wyceny tego typu majątku jest bardzo ważny z perspektywy banków, dla których aktywa finansowe są najważniejszym składnikiem majątku i często stanowią ponad 90% aktywów ogółem. W związku z tym zasady rachunkowości mogą determinować w bardzo dużym stopniu ich wartość księgową.

Jedną z najważniejszych zmian zasad rachunkowości dotyczących wyceny aktywów finansowych było wprowadzenie  Międzynarodowego Standardu Sprawozdawczości Finansowej nr 9 „Instrumenty finansowe”, który zastąpił Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 39 „Instrumenty finansowe”. Wprowadził on zupełnie nowe zasady kalkulacji utraty wartości poszczególnych ekspozycji finansowych przedsiębiorstw. Wymagało to często wieloletnich działań związanych ze stworzeniem od nowa modeli ryzyka kredytowego, które uwzględniałyby wszystkie nowe postanowienia powyższego standardu. Doprowadziło to do znaczących zmian generowanego wyniku finansowego jednostek gospodarczych oraz struktury bilansu. Z tego powodu problematyka niniejszej pracy dotyczy wyceny aktywów finansowych

W pracy jednoznacznie potwierdzono postawioną na początku hipotezę stanowiącą, że standard w istotny sposób wpływa na sprawozdawczość finansową banków. Wprowadzenie nowego standardu rachunkowości dotyczącego wyceny aktywów finansowych, tj. MSSF 9 jest bardzo ważnym czynnikiem wpływającym na ich wycenę, obliczenie wysokości odpisu aktualizującego ich wartość w efekcie na strukturę bilansu oraz wysokość generowanego wyniku finansowego. Nowy standard istotnie wpływa na sprawozdawczość finansową banków. Z tego powodu wiele banków podejmowało wieloletnie przygotowania zmierzające do jak najlepszego i poprawnego ich wprowadzenia w ramach organizacji. Jednak poziom wpływu MSSF 9 na sprawozdania finansowe banków był różny i nie każdą jednostkę dotknął w takim samym stopniu.

Dla czterech największych banków przedstawiono wpływ nowego standardu rachunkowości na ich aktywa i pasywa. Poziom jego wpływu był zależny od zastosowanego podejścia przez bank i wdrożonego nowego modelu rachunkowości. Należy podkreślić, iż zmiany bilansu miały bezpośrednie przełożenie na generowany wynik finansowy a także poziom współczynników wypłacalności banków. Jednak nie we wszystkich bankach zmiany były relatywnie takie same. Poprzez szczegółowe omówienie obowiązujących standardów rachunkowości w zakresie klasyfikacji oraz wyceny aktywów finansowych zaprezentowano kluczowe zmiany wprowadzone MSSF 9, tj. konieczność uwzględniania odpisu z tytułu trwałej utraty wartości dla każdego posiadanego przez bank aktywa finansowego. Zgodnie z nowym standardem niezbędne jest utworzenie go nawet dla tych ekspozycji, które nie charakteryzują się istotnym ryzykiem kredytowym ani nie wystąpiły przesłanki niewypłacalności kontrahenta. Dlatego też podstawowe założenia MSSF 9 skutkują istotnymi zmianami w sprawozdaniu finansowym każdego przedsiębiorstwa.

Poprzez przedstawienie szczegółowego opisu metod pozwalających na zabezpieczenie pozycji finansowej jednostek gospodarczych przedstawiono możliwość zredukowania utworzonych odpisów z tytułu trwałej utraty wartości. Dlatego też ich stosowanie jest jednym z elementów pozwalających na minimalizowanie negatywnych skutków związanych ze stosowaniem MSSF 9. W efekcie pomimo teoretycznie istotnego wpływu nowego standardu rachunkowości na sytuację finansową banków niektóre z nich nie odnotowały jego istotnego wpływu. Z tego powodu instrumenty zarządzania ryzykiem utraty wartości należy uznać za kluczowe w działalności każdego z banków, w szczególności sporządzających sprawozdania finansowe zgodnie z MSSF.

MSSF 9 jest bardzo ważnym standardem rachunkowości, którego wdrożenie determinuje w dużym stopniu generowane wyniki finansowe przez przedsiębiorstwo. Dlatego też bardzo wiele banków poniosło bardzo duże nakłady związane z jego implementacją. Jednak pomimo tego pozwala on na przedstawienie w sposób bardziej dokładny oraz rzetelny właściwej sytuacji banków. Z tego względu jego wdrożenie należy oceniać pozytywnie w szczególności z perspektywy odbiorców sprawozdań finansowych, którzy na ich podstawie dokonują oceny sytuacji finansowej podmiotu.

 

Tomasz Drosio

Uniwersytet Gdański, Wydział Ekonomiczny
abstrakt pracy magisterskiej napisanej pod kierunkiem dr Anny Blajer - Gołębiewskiej

Wróć